Η κοιλιοκάκη είναι μια αυτοάνοση διαταραχή του λεπτού εντέρου που εμφανίζεται σε γενετικά προδιατεθειμένα άτομα. Προκαλείται από αντίδραση στη γλουτένη, μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στο σιτάρι, το κριθάρι και τη σίκαλη. Όταν ένα άτομο με κοιλιοκάκη καταναλώνει γλουτένη, το ανοσοποιητικό του σύστημα επιτίθεται στο λεπτό έντερο, προκαλώντας φλεγμονή και βλάβη στις εντερικές λάχνες, οι οποίες είναι υπεύθυνες για την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών.
Τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο και να επηρεάζουν διάφορα συστήματα του οργανισμού. Μπορεί να εμφανιστεί με:
– Γαστρεντερικά συμπτώματα: Διάρροια, κοιλιακό άλγος, φούσκωμα, δυσκοιλιότητα, ναυτία.
– Συστηματικά συμπτώματα: Κόπωση, απώλεια βάρους, σιδηροπενική αναιμία, οστεοπόρωση.
– Δερματικά συμπτώματα: Ερπητοειδής δερματίτιδα (ένα κνησμώδες εξάνθημα).
– Νευρολογικά συμπτώματα: Μούδιασμα στα άκρα, ημικρανίες, κατάθλιψη.
– Συμπτώματα στα παιδιά: Καθυστέρηση ανάπτυξης, χαμηλό ανάστημα, ευερεθιστότητα
Η διάγνωση της κοιλιοκάκης γίνεται μέσω αιματολογικών εξετάσεων για την ανίχνευση αντισωμάτων κατά της γλουτένης και επιβεβαιώνεται με βιοψία του λεπτού εντέρου, η οποία δείχνει ατροφία των εντερικών λαχνών.
Η μόνη αποτελεσματική θεραπεία είναι η δια βίου δίαιτα χωρίς γλουτένη. Αυτό σημαίνει αποφυγή τροφών που περιέχουν σιτάρι, κριθάρι και σίκαλη, καθώς και προσεκτική επιλογή επεξεργασμένων προϊόντων που μπορεί να περιέχουν γλουτένη
Η διαχείριση της κοιλιοκάκης στην καθημερινότητα απαιτεί προσεκτική επιλογή τροφών και προσαρμογή του τρόπου ζωής σου.
- Αποφυγή γλουτένης: Επιτυγχάνεται με τον αποκλεισμό τροφίμων που περιέχουν σιτάρι, κριθάρι και σίκαλη. Χρειάζεται προσοχή σε κρυφές πηγές γλουτένης, όπως σάλτσες, επεξεργασμένα τρόφιμα και καρυκεύματα
- Πιστοποιημένα προϊόντα: Αναζήτηση προϊόντων με την ένδειξη “χωρίς γλουτένη” για να είναι κάποιος σίγουρος ότι είναι ασφαλή.
- Διατροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά: Επειδή η κοιλιοκάκη μπορεί να προκαλέσει δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών, συστήνεται η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε σίδηρο, ασβέστιο και βιταμίνες του συμπλέγματος Β.
- Προσοχή στη διασταυρούμενη επιμόλυνση: προτιμάται η χρήση ξεχωριστών σκευών και επιφανειών για την προετοιμασία φαγητού, ώστε να αποφευχθεί η επιμόλυνση με γλουτένη
- Διαχείριση γευμάτων εκτός σπιτιού: Όταν τρώει κάποιος έξω, καλό είναι να ενημερώνει το προσωπικό του εστιατορίου για την πάθησή του και να αναζητά ασφαλείς επιλογές
- Εκπαίδευση και ενημέρωση: Είναι σημαντική η επαρκής ενημέρωση για την κοιλιοκάκη καθώς και η πληροφόρηση των οικείων του ασθενούς για την πάθηση ώστε να λάβει την κατάλληλη υποστήριξη στην καθημερινότητα του.
Αντιθέτως, η μη κοιλιοκακική ευαισθησία στη γλουτένη (NCGS) είναι μια κατάσταση στην οποία οι άνθρωποι εμφανίζουν συμπτώματα παρόμοια με την κοιλιοκάκη, αλλά χωρίς να έχουν αυτοάνοση αντίδραση ή εντερικές βλάβες.
Τα άτομα με μη κοιλιοκακική ευαισθησία στη γλουτένη μπορεί να εμφανίσουν:
- Κοιλιακό άλγος, φούσκωμα, διάρροια ή δυσκοιλιότητα.
- Κόπωση, πονοκεφάλους, εγκεφαλική «ομίχλη».
- Δερματικά προβλήματα, όπως εξανθήματα.
- Αρθραλγίες ή μυϊκούς πόνους.
Παρόλα αυτά η μη κοιλιοκακική ευαισθησία στη γλουτένη δεν προκαλεί ατροφία των εντερικών λαχνών, όπως η κοιλιοκάκη και δεν ανιχνεύεται μέσω βιοψίας ή ειδικών αιματολογικών εξετάσεων. Επίσης, τα συμπτώματα εμφανίζονται μετά την κατανάλωση γλουτένης και βελτιώνονται όταν αυτή αφαιρείται από τη διατροφή.
Δεν υπάρχει συγκεκριμένο τεστ για τη διάγνωση της NCGS. Συνήθως γίνεται αποκλεισμός άλλων παθήσεων, όπως η κοιλιοκάκη και η αλλεργία στο σιτάρι. Η καλύτερη προσέγγιση είναι η παρατήρηση των συμπτωμάτων και η δοκιμή μιας δίαιτας χωρίς γλουτένη για να διαπιστωθεί αν υπάρχει βελτίωση