Κετογονική δίαιτα είναι η δίαιτα που στηρίζεται στην υψηλή πρόσληψη λιπαρών και στην πολύ χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων. Αυτό που επιτυγχάνεται με την δίαιτα αυτή είναι η εξάντληση των αποθεμάτων γλυκόζης στο σώμα που βρίσκεται με τη μορφή γλυκογόνου και η μετάβαση του οργανισμού σε μια μεταβολική κατάσταση που λέγεται κέτωση. Σε αυτή τη φάση το σάκχαρο του αίματος και τα επίπεδα της ινσουλίνης παρουσιάζουν πτώση. Στο συκώτι γίνεται η μετατροπή του λίπους σε λιπαρά οξέα και κετονοσώματα. Η υψηλή συγκέντρωση κετονοσωμάτων στο αίμα ονομάζεται κέτωση. Ο οργανισμός εξοικειώνεται στην κινητοποίηση του λίπους σαν πρώτης επιλογής καύσιμο. Ταυτόχρονα ο εγκέφαλος προσαρμόζεται στην έλλειψη γλυκόζης στην οποία κυρίως βασίζεται ως πηγή ενέργειας χρησιμοποιώντας τις παραγόμενες κετόνες που επίσης έχουν την ιδιότητα να διαπερνούν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό ως καύσιμο.
Υπάρχουν διάφορες παραλλαγές της κετογονικής δίαιτας. Η πιο επικρατέστερη είναι αυτή στην οποία το 75% των ημερήσιων θερμιδικών αναγκών προέρχεται από τα λιπαρά, ένα 20% προέρχεται από πρωτεΐνες και μόλις ένα 5% προέρχεται από υδατάνθρακες. Μια δημοφιλή παραλλαγή της κλασσικής κετογονικής δίαιτας περιλαμβάνει υψηλότερη κατανάλωση πρωτεϊνών έως 35% των ημερήσιων θερμιδικών αναγκών ωστόσο η κατανάλωση υδατανθράκων παραμένει χαμηλή.
Η κετογονική διατροφή έχει χρησιμοποιηθεί στην αντιμετώπιση διαφόρων προβλημάτων υγείας. Έχει μελετηθεί εκτενώς ήδη από τη δεκαετία του ΄20 για τα σημαντικά οφέλη που έχει δείξει στην διαχείριση της παιδικής επιληψίας. Φαίνεται ότι η κετογονική δίαιτα μπορεί να μειώσει τη συχνότητα καθώς και την σοβαρότητα των επιληπτικών κρίσεων σε παιδιά η και σε ενήλικες ακόμα και σε εκείνες τις περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει καλή απόκριση του ασθενούς στα χορηγούμενα φάρμακα.
Μελέτες έχουν δείξει ότι η κετογονική δίαιτα μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα σε ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο, μειώνοντας την παχυσαρκία, την αρτηριακή πίεση και το σάκχαρο του αίματος. Έχει σημειωθεί επίσης η επίδραση της συγκεκριμένης δίαιτας στο σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών στις γυναίκες μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από παχυσαρκία, αντίσταση στην ινσουλίνη, προδιάθεση για διαβήτη τύπου ΙΙ, έντονη τριχοφυΐα στο πρόσωπο, ακμή, διαταραχή των ορμονών του φύλου καθώς και υπογονιμότητα. Η κετογονική διατροφή φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στην βελτίωση του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών με τη μείωση του σωματικού βάρους, τη μείωση των επιπέδων ινσουλίνης και τη ρύθμιση της λειτουργίας των ορμονών. Η κετογονική δίαιτα φαίνεται να έχει σημαντικά οφέλη στη διαχείριση του διαβήτη, μειώνοντας τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.
Η κετογονική διατροφή βοηθάει στην απώλεια βάρους. Στη πράξη είναι μια δίαιτα που δεν στηρίζεται τόσο στον υπολογισμό θερμίδων κατά τον σχεδιασμό του καθημερινού διαιτολογίου όπως συνήθως συμβαίνει με τις περισσότερες υποθερμιδικές δίαιτες στις οποίες έχουμε περιορισμό της θερμιδικής πρόσληψης με βάση πάντα τον προσωπικό στόχο που έχει τεθεί. Στην κετογονική διατροφή έχει παρατηρηθεί ότι τα άτομα συμμορφώνονται πολύ καλύτερα στην τήρηση του προγράμματος τους και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα με θεαματικά αποτελέσματα στην απώλεια βάρους. Ένας σημαντικός λόγος είναι αυτή η ίδια η φύση της δίαιτας που περιλαμβάνει πολλά λιπαρά τα οποία προκαλούν κορεσμό. Πολύ μεγάλο ρόλο σ’ αυτό παίζει επίσης το γεγονός ότι έχουμε σταθερά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, χωρίς ιδιαίτερες διακυμάνσεις, χαμηλότερα επίπεδα και μεγαλύτερη ευαισθησία της ινσουλίνης καθώς και τα υψηλά επίπεδα κετονών. Οπότε συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι με την κετογονική δίαιτα έχουμε λιγότερη πείνα, λιγότερες καταστάσεις λιγούρας καθώς και αρκετή ενέργεια που προέρχεται από τα λιπαρά και τις κετόνες, για τις όλες τις λειτουργίες του οργανισμού και άρα πιο εύκολο να εφαρμοστεί στη πράξη για το σκοπό της απώλειας βάρους.
Τροφές που επιτρέπονται στην κετογονική δίαιτα. Στη δίαιτα αυτή μπορούμε να καταναλώνουμε άφθονα λιπαρά, ελαιόλαδο, βούτυρο, λιπαρά ψάρια, κρέας, κοτόπουλο, κρέμα γάλακτος, ξηρούς καρπούς, αυγά, διάφορα τυριά, αβοκάντο καθώς και λαχανικά χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες όπως είναι τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, οι πιπεριές, οι ντομάτες, τα κρεμμύδια.
Τροφές που αποκλείονται απο την κετογονική δίαιτα. Στην κετογονική δίαιτα η κατανάλωση υδατανθράκων είναι ελάχιστη. Για το λόγο αυτό πρέπει να αποφεύγονται τρόφιμα που περιέχουν ζάχαρη όπως αναψυκτικά, χυμοί, smoothies, γλυκά και παγωτά. Αποκλείονται τα ζυμαρικά, το ρύζι και οι πατάτες. Επίσης τα φρούτα και τα όσπρια. Προσοχή στις σάλτσες και τις σως γιατί πολλές περιέχουν σάκχαρα. Επίσης πρέπει να αποφεύγονται τα λαχανικά και οι βολβοί όπως τα καρότα. Τέλος θα πρέπει να αποφεύγονται τα διάφορα προϊόντα διαίτης χαμηλών λιπαρών καθώς και το αλκοόλ.